Wat is een bunion (hallux valgus)?
Anatomisch gezien is hallux valgus het gevolg van een instabiliteit van het eerste metatarsofalangeale gewricht. Het middenvoetsbeentje is naar binnen verplaatst, terwijl het proximale kootje van de eerste teen naar buiten is afgebogen. Dit resulteert in een benig uitsteeksel dat tegen de schoen schuurt, wat likdoorns, slijmbeursontsteking en overbelasting van de aangrenzende tenen veroorzaakt.
Het is belangrijk om te benadrukken dat dit geen “nieuw bot” is dat groeit, maar een progressieve botafwijking. Hoe eerder het ontdekt wordt, hoe beter de kans om het onder controle te krijgen en de progressie te vertragen.
Symptomen, oorzaken en diagnose
De eerste symptomen zijn meestal mild, zoals ongemak bij het dragen van smalle schoenen. Na verloop van tijd neemt de pijn toe en gaat gepaard met terugkerende zwelling, moeite met het vinden van geschikt schoeisel en zichtbare misvorming. In een gevorderd stadium kan de hallux op de tweede teen gaan staan, wat klauw- of hamertenen tot gevolg heeft.
Belangrijkste oorzaken
- Erfelijke factoren: genetische aanleg is een bepalende factor. Naar schatting heeft meer dan 60% van de patiënten familieleden met bunions.
- Ongeschikt schoeisel: schoenen met smalle tenen of hoge hakken stimuleren het bewegen van de grote teen.
- Biomechanische veranderingen: platvoet, geproneerde voet of hypermobiliteit van het eerste spaakbeen.
- Geassocieerde ziekten: reumatoïde artritis, neuromusculaire ziekten en collageenaandoeningen.
Diagnose
De diagnose wordt gesteld door klinisch onderzoek en röntgenbelastingen. Dit laatste maakt het mogelijk om de hallux valgus hoek (HVA) en de intermetatarsale hoek (IMA) te meten. Aan de hand van deze waarden wordt het als volgt geclassificeerd:
- Mild: HVA minder dan 20°.
- Matig: HVA tussen 20° en 40°.
- Ernstig: HVA boven 40°.
De classificatie geeft richting aan de behandeling, van conservatieve maatregelen tot de keuze van de meest geschikte chirurgische techniek.
Niet-chirurgische behandeling
Hoewel geen enkele conservatieve behandeling de botafwijking corrigeert, kunnen ze de symptomen verlichten en de progressie vertragen:
- Geschikt schoeisel: brede leest, zachte materialen en gedempte zolen.
- Siliconen afstandhouders: verminderen de wrijving en verbeteren de tijdelijke uitlijning van de tenen.
- Orthopedische inlegzolen: herverdelen de belasting en verminderen de overbelasting van de middenvoet.
- Fysiotherapie: gewrichtsmobiliteitsoefeningen, versterking van de plantaire boog en rekoefeningen.
- Farmacologische behandeling: ontstekingsremmers en pijnstillers in fasen van acute pijn.
Deze maatregelen zijn vooral nuttig bij oudere mensen, mensen met een laag activiteitenniveau of contra-indicaties voor een operatie.
Wanneer is een operatie geïndiceerd?
Chirurgie is aangewezen wanneer de bunion het volgende veroorzaakt aanhoudende pijnhet lopen beperkt of de levenskwaliteit aantast. Het is ook geïndiceerd in gevallen van progressieve misvorming waarbij andere tenen of secundaire artrose betrokken zijn.
Een operatie wordt niet aanbevolen om louter cosmetische redenen of bij asymptomatische bunions. Elke patiënt moet individueel beoordeeld worden, rekening houdend met leeftijd, activiteit, verwachtingen en mate van misvorming.
Open vs. percutane chirurgie
Open chirurgie
Bij traditionele open chirurgie worden grotere incisies gemaakt en is er directe toegang tot het bot. Er zijn verschillende technieken (Chevron, Scarf, Lapidus, enz.) die het mogelijk maken om ernstige misvormingen te corrigeren. De voordelen zijn de grote zichtbaarheid van de operatie en de stabiliteit van de fixatie. De nadelen zijn: grotere littekenvorming, langzamer herstel en mogelijk intensere postoperatieve pijn.
Percutane of minimaal invasieve chirurgie (MIS)
Bij MIS-chirurgie gebruikt de chirurg gemotoriseerde boren door incisies van enkele millimeters, geleid door fluoroscopie. Hierdoor kunnen nauwkeurige botsneden worden gemaakt en kan het bot in de juiste positie worden gebracht. De voordelen zijn minimale incisies, minder agressie tegen zacht weefsel, minder pijn, bijna onzichtbare littekens en vroege ondersteuning na de operatie. De beperkingen: niet altijd geïndiceerd bij ernstige misvormingen en vereist veel ervaring.
Herstel: timing en verwachtingen
Het herstel hangt af van het type operatie, de mate van misvorming en de kenmerken van de patiënt. Met de percutane techniek kunnen veel patiënten vanaf de eerste dag in een postoperatieve schoen lopen. Bij open technieken kan een gedeeltelijke ontlasting enkele weken duren.
Indicatieve hersteltijden
- Lopen met speciale schoen: onmiddellijk in MIS, 2-3 weken in open.
- Terugkeer naar normaal schoeisel: 6-8 weken.
- Kantoorwerk: 2-3 weken.
- Fysiek werk: 8-12 weken.
- Sporten met weinig impact: 6-8 weken.
- Impactsporten: 3-4 maanden.
- Volledig herstel: tot 12 maanden.
Fysiotherapie speelt een belangrijke rol bij het herstellen van mobiliteit, kracht en evenwicht. Massages met lymfedrainage, gewrichtsmobiliteitsoefeningen en versterking van de plantaire boog helpen het herstel te versnellen.
Mogelijke complicaties
Hoewel een bunionoperatie een hoog succespercentage heeft, is het niet zonder risico:
- Infectie: zeldzaam (1-2%).
- Zenuwletsel: kan gevoelloosheid in het gebied veroorzaken.
- Bot nonunion: zeldzaam, minder dan 1%.
- Gewrichtsstijfheid: Moeite met het bewegen van de vinger na de operatie.
- Recidief: ongeveer 5-15%, afhankelijk van techniek en patiëntfactoren.
De beste preventie is om uzelf in handen te geven van een gespecialiseerd team met ervaring in voetchirurgie.
Het proces in Clínica San Román
In Clínica San Román zijn we pioniers op het gebied van percutane voetchirurgie in Spanje en Europa, met meer dan 40 jaar ervaring. Ons protocol omvat:
- Eerste consult met lichamelijk onderzoek en röntgenfoto’s.
- Gedetailleerde uitleg van het chirurgische plan en de verwachtingen.
- Procedure onder plaatselijke verdoving, zonder ziekenhuisopname.
- Mogelijkheid om dezelfde dag nog te lopen met een postoperatieve schoen.
- Periodieke beoordelingen en persoonlijke follow-up.
- Fysiotherapeutisch plan aangepast aan elke patiënt.
Het doel is een snel herstel, met zo min mogelijk pijn en langdurige resultaten op het gebied van zowel functie als esthetiek.
Veelgestelde vragen
Doet een bunionoperatie pijn?
Er is geen pijn tijdens de operatie dankzij plaatselijke verdoving. Na de operatie is de pijn meestal mild tot matig en kan met pijnstillers onder controle worden gehouden.
Wanneer kan ik weer rijden?
Over het algemeen vanaf de zesde week als de operatie aan de rechtervoet was. Aan de linkervoet en met een automatische auto kan het vervroegd worden.
Wanneer kan ik sporten?
Niet-impact sporten (fietsen, zwemmen) kunnen na 6-8 weken hervat worden. Voor impactsporten (hardlopen, voetbal) wordt aanbevolen om 3-4 maanden te wachten.
Is het mogelijk om beide voeten tegelijkertijd te opereren?
Ja, in veel gevallen is het mogelijk om beide voeten in dezelfde operatie te opereren, hoewel dit afhangt van de klinische beoordeling en het verwachte herstel.
Kan de bunion terugkomen?
Er is een risico op herhaling, vooral bij jonge patiënten of patiënten met predisponerende factoren. Een goede chirurgische techniek en het opvolgen van aanbevelingen verminderen dit risico.
Conclusies
Bunions zijn een veel voorkomende aandoening die het dagelijks leven kan beperken. Minimaal invasieve chirurgie heeft een revolutie teweeggebracht in de behandeling, waardoor een sneller en minder pijnlijk herstel mogelijk is, hoewel open chirurgie nog steeds essentieel is in complexe gevallen. De sleutel is een juiste beoordeling door een specialist en een individueel behandel- en revalidatieplan.
Samenvatting Bibliografie
- AAOS OrthoInfo: Bunions (Hallux Valgus).
- AOFAS: Positieverklaring over minimaal invasieve chirurgie (2024).
- Mayo Clinic: Bunions - Diagnose & Behandeling.
- NHS: Richtlijnen voor chirurgie van bunions en hallux valgus.
Laatst bijgewerkt op: 25 augustus 2025.
